Najwyższa Izba Kontroli powstała jako jedna z pierwszych instytucji w odrodzonej, niepodległej Polsce. To nie przypadek. Dla sprawnego funkcjonowania państwa niezbędne jest istnienie kompetentnego i niezależnego od władzy wykonawczej organu kontroli, stojącego na straży publicznych pieniędzy. W demokratycznym świecie funkcjonowanie takich instytucji uważa się za normę.
Kontrola państwowa sprawowana przez NIK opiera się na jasno określonych zasadach: przejrzystości intencji, rzetelności informacji, apolityczności kontrolerów oraz kolegialności w podejmowaniu kluczowych decyzji. W ten sposób Izba nawiązuje do światowych standardów w dziedzinie kontroli państwowej.
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej NIK szybko włączyła się w pracę współtworzenia tych standardów. Wysiłki te zostały wkrótce docenione. W 2008 r. Prezes NIK został przewodniczącym Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (EUROSAI). To wielkie wyróżnienie i jednocześnie potwierdzenie kierunku, w którym Izba konsekwentnie podąża od lat - w służbie Rzeczypospolitej i wszystkim jej obywatelom. Podczas prezydencji NIK opracowano pierwszy plan strategiczny EUROSAI na lata 2011-2017. W ostatnich latach (2018-2019) Prezes NIK został przewodniczącym Komitetu Kontaktowego prezesów najwyższych organów kontroli UE i ETO. Izba jest w tym roku organizatorem zebrania Komitetu Kontaktowego prezesów najwyższych organów kontroli UE i ETO w Warszawie.