Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej i podlega Sejmowi RP. Podległość ta wynika z Konstytucji RP i ustawy o NIK.
Zapisy powyższych aktów prawnych określają, jakie dokumenty Izba ma obowiązek przedkładać Sejmowi.
![Dokumenty, które NIK jest zobowiązana przedkładać Sejmowi RP (opis grafiki poniżej)](/plik/id,2728.gif)
Rys. 1. Dokumenty, które NIK jest zobowiązana przedkładać Sejmowi RP
Opis grafiki
Dokumenty, które Najwyższa Izba Kontroli jest zobowiązana przedkładać Sejmowi RP:
- Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
- Opinia w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów
- Informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organy
- Informacje o wynikach kontroli przeprowadzonych na wniosek Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów oraz innych ważniejszych kontroli
- Wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów związanych z działalnością organów wykonujących zadania publiczne
- Wystąpienia z wynikającymi z kontroli zarzutami dotyczącymi działalności osób wchodzących w skład Rady Ministrów, kierujących urzędami centralnymi i Prezesa NBP [1]
- Sprawozdanie z działalności w poprzednim roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
- Analizę wykorzystania wynikających z kontroli wniosków dotyczących stanowienia lub stosowania prawa
[1] A także osób kierujących instytucjami, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o NIK.
Izba jest zobowiązana również przekazywać Sejmowi roczny plan pracy. Ustawa daje także Sejmowi i jego organom prawo zlecania kontroli.
Prezes NIK, wykonując obowiązki określone w Konstytucji RP, ustawie o NIK i regulaminie Sejmu RP, uczestniczy w plenarnych posiedzeniach Sejmu. Rokrocznie przedstawia Sejmowi Analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz Sprawozdanie z działalności NIK.
Przedstawiciele Izby każdego roku biorą udział w setkach posiedzeń komisji i podkomisji sejmowych. Prezentują wyniki i udzielają wyjaśnień odnośnie przeprowadzonych kontroli, jak również zgłaszają opinie do poselskich inicjatyw ustawodawczych. Przedstawiciele Izby mogą także, wykorzystując ustalenia kontroli oraz wynikające z nich oceny i wnioski, zgłaszać uwagi do sprawozdań i informacji przedkładanych danej komisji przez przedstawicieli rządu lub inne osoby uczestniczące w posiedzeniu.
NIK stale współpracuje z Komisją do Spraw Kontroli Państwowej. Do zakresu jej kompetencji należy m.in. opiniowanie planu pracy NIK, rocznego sprawozdania, projektu statutu, budżetu oraz sprawozdania z jego wykonania. Komisja dokonuje okresowych ocen działalności Izby, w tym analizuje przedłożone informacje o wynikach kontroli oraz stan realizacji wystąpień pokontrolnych. NIK przedstawia Komisji również szczegółowe opracowania tematyczne, dotyczące m.in. działalności międzynarodowej, współpracy NIK z innymi organami kontroli w Polsce oraz analizę skarg i wniosków wpływających do Izby.